Co mówi twój pies?

Psy używają całej gamy sygnałów porozumiewając się między sobą. Bez słów, przekazują sobie informacje o swoich zamiarach, nastroju i oczekiwaniach. Poznając zasady tej komunikacji, łatwiej będzie nam zrozumieć co pies chce nam powiedzieć, czego można się spodziewać gdy nasz pies spotka się z innym, a nawet możemy użyć ich języka w pewnych sytuacjach.

Jest kilka elementów psiego języka, które połączone w całość, umożliwiają odczytanie wiadomości wysyłanej przez naszego psa.

1. Dźwięki - tonacja, długość, częstotliwość.
Niska tonacja generalnie oznacza groźbę, gniew, agresję. Pies w ten sposób mówi "trzymaj się z daleka". Dźwięki o wysokiej tonacji mają znaczenie przeciwne. Jak możemy to wykorzystać? Można celowo zmienić ton głosu porozumiewając się z psem. Jeśli chcemy przegonić obce zwierzę, można spróbować zawarczeć na nie niskim głosem (uwaga - może nie dac się przegonić i stanie do konfrontacji). Jeśli chcemy zachęcić przestraszonego szczeniaka do zabawy, spróbujmy zaskomleć lub mówić wysokim tonem, aby przekonać go że nie jesteśmy groźni.

Im dłuższy dźwięk, tym większe prawdopodobieństwo, że pies używa go celowo i daje znać o zachowaniu do którego przystąpi za chwilę. Długie powarkiwanie jest bardziej znczące niż krótkie warknięcie, będące zazwyczaj efektem przestrachu.

Dźwięki powtarzane szybko i często, wskazują na duży stopień pobudzenia czy zaniepokojenia psa. Pojedyncze dźwięki sugerują raczej przelotne zainteresowanie czy zaniepokojenie.

1a - szczekanie

• gwałtowne, w kilku seriach, o średniej tonacji - niesprecyzowany sygnał alarmowy, pies uważa że coś się dzieje i powiadamia o tym resztę stada
• jedno-dwa szczeknięcia w wysokiej tonacji - typowy sygnał powitalny (niekoniecznie dla RR)
• pojedyncze ostre szczeknięcie w niskiej tonacji - sygnał ten można usłyszeć gdy pies zostanie nagle zbudzony, oznacza on irytację
• pojedyncze ostre szczeknięcie w wysokiej tonacji - wyraża zaskoczenie, można go przestłumaczyć jako pytanie "co jest?"
• wznoszące się szczekanie - to seria szczeknięć, które zaczynają się w średniej tonacji i przechodzą w wysoką. Bardzo charakterystyczny dźwięk związany z zabawą, wyrażający podekscytowanie i podniecenie.

To tylko kilka przykładów różnego rodzaju szczekania, zmiany w wokalizacji mogą zmieniać pierwotne znaczenie tych sygnałów.

1b - warczenie
Warczenie to sygnał ostrzegawczy, mający na celu trzymanie innych zwierząt na dystans.

• ciche, w niskiej tonacji, wydobywające się z piersi - klasyczne ostrzeżenie pewnego siebie zwierzęcia, które mówi "trzymaj się z daleka". Groźba, która może skończyć się atakiem.
• ciche, w wyższej tonacji, wydobywające się z pyska - bardziej przypomina chrapanie. Także oznacza groźbę, lecz podwyższona tonacja świadczy, że zwierze jest mniej pewne siebie i mniej skłonne do walki.
• warczące szczekanie w niskiej tonacji - warczenie które kończy się szczeknięciem w wyższej tonacji. Wyraża ostrzeżenie, ale jednocześnie prośbę o wsparcie od reszty stada.

2. Pysk

• rozluźniony, lekko otwarty, język trochę wysunięty - zwierzę sprawia wrażenie uśmiechniętego. Tak wygląda pysk zadowolonego i rozluźnionego psa.
• pysk zamknięty, zęby i język niewidoczny - towarzyszy różnym zachowaniom, w zależności od tego, co "mówią" inne części ciała. Jeśli spogląda w jakimś kierunku z wysuniętą głową i uszami wystawionymi do przodu, oznacza to zaciekawienie.
• wargi podwinięte odsłaniają zęby - jesli pysk jest zamknięty, oznacza to rozdrażnienie, jeśli jest otwarty groźba jest poważniejsza, a atak może nastąpić za chwilę.

Sygnały mimiczne są podkreślane ułożeniem uszu i spojrzeniem. Pies asertywny i pewny siebie będzie miał uszy wysunięte do przodu, pies przestraszony i lękliwy odrzucone do tyłu, przylegające do czaszki.

3. Uszy
Uszy mogą nam wiele powiedzieć o zamiarach i nastroju psa, trzeba je jednak rozpatrywać w połączeniu z resztą sygnałów wysyłanych przez psa.

• uszy postawione, skierowane do przodu - oznaka zainteresowania i zbierania informacji o otoczeniu
• uszy stulone, przylegające do głowy - oznaka braku pewności, zaniepokojenia lub przestrachu
• uszy drgające, raz do przodu raz do tyłu - oznaka niezdecydowania podszyta podporządkowaniem lub lękiem

4. Oczy
W "mowie" oczu, największą rolę odgrywa kierunek spojrzenia.

• wpatrywanie się prosto w oczy - zazwyczaj jest wyzwaniem, manifestacją dominującej pozycji a często także zapowiedzią ataku. Wpatrując się psu w oczy mówimy mu "ja tu rządzę, będziesz mnie słuchał, albo pożałujesz". W takiej sytuacji zwierzę uległe odwraca głowę i unika kontaktu wzrokowego, wysyłając w ten sposób informację że nie ma zamiaru kwestionować pozycji przeciwnika i uznaje jego dominację. Zwierzę będące dominantem poczuje się wyzwane do walki i może odpowiedzieć atakiem.
• unikanie kontaktu wzrokowego - oznaka podporządkowania, czasem lęku lub znudzenia (zwłaszcza na szkoleniach czy kursach)
• mruganie - odpowiedź na wpatrującego się przeciwnika, oznacza że pies akceptuje jego dominację, ale nie jest uległe i nie wyraża całkowitego podporządkowania

5. Ogon
Z "mowy" ogona można odczytać dużo informacji o pozycji społecznej psa, jego samopoczuciu i zamiarach. Jest on również jednym z głównych narzędzi porozumiewania się psów. Zanim pies podejdzie na tyle blisko aby inny zobaczył jego oczy czy ułżenie uszu, ogon jest jest widoczny z daleka i wysyła podstawowe informacje.
Taki sygnał skłda się z 3 części i dopiero połączenie ich wszystkich daje peły komunikat.

5a - pozycja ogona

• stojący, nieusztywniony - oznaka zainteresowania
• stojący, wyprężony - zainteresowanie z pewnym elementem agresji. Zazwyczaj ta pozycja ogona występuje przy powitaniu psów, które się nie znają.
• uniesiony trochę ponad linię grzbietu - sygnalizuje asertywnosć. Pies nie czuje się prowokowany, ale jest gotowy do podjęcia dyskusji.
• wysoko uniesiony - znak rozpoznawczy psa, który jest pewny siebie i sprawuje kontrolę nad otoczeniem
• poniżej linii grzbietu, lekko odstawiony - pies jest spokojny i zrelaksowany
• opuszczony nisko, dotykający prawie tylnych nóg - zazwyczaj oznaka niepewności lub złego samopoczucia
• podwinięty, schowany pomiędzy nogami - wyraża uległosć, niepewność, obawę lub lęk. Ta pozycja pojawia się również, gdy pies chce uspokoić innego, dominującego psa, sygnalizując brak złych zamiarów i podporządkowanie.

5b - kształt ogona

• stroszenie - oznaka agresji lub przyjęcia wyzwania
• wygięty w kształcie litery S - pojawia się jako sygnał zapowiadający agresywny atak
• zagięcie końca ogona - umiarkowana pogróżka

5c - ruchy ogonem

• szybkie machanie - oznaka podekscytowania lub napięcia, im bardziej zamaszyste ruchy, tym większe nasilenie emocji
• lekkie ruchy - wyrażają zainteresowanie i przyjacielskie zamiary.
• ruchy zamaszyste - przyjazne zapewnienie o sympatii i dobrym humorze. Częste w zabawie, gdy pies pozorując atak, jednocześnie zapewnia ogonem że to tylko zabawa.
• mocne wymachy, wprawiające w ruch biodra - mieszanka wylewnych uczuć i pokory. Występują zazwyczaj gdy pies wita ukochanego pana po powrocie do domu.

6. Ziewanie
Psy, podobnie jak ludzie ziewają kiedy są zmęczone. Ma to także inne, ważniejsze znaczenie. Ziewanie wyraża zestresowanie i jest używane w sytuacji gdy pies nie wie czego od niego chcemy. Jest też jednym z sygnałów uspokajających (tzw. CS, czyli calming sygnals). Może być użyte w obecnosci innego psa, jako sygnał stresu.


7. Lizanie
Wbrew pozorom nie jest to psi "buziak". Zazwyczaj jest to rytuał powitalny, ale stanowi także sygnał uspokajający. Jest zachowaniem infantylnym, charakterystycznym dla szczeniąt, zaadoptowanym przez psy uległe czy przestraszone w celu uniknięcia agresji, konfliktu czy skarcenia. Wyraża także prośbę o akceptację i jest oznaką przyjacielskich zamiarów, oraz szacunku dla stojących wyżej w hierarchii.
Lizanie powietrza lub własnych warg to oznaka zestresowania lub niepewności, pojawiającej się w nowej sytuacji czy nieznanym otoczeniu.

8. Mowa ciała
W mowie ciała jest jedna główna zasada, która określa zachowanie zwierząt. Im więcej w psie dominacji i agresji, tym większy stara się on wydawać. Im bardziej pies jest uległy i przestraszony, tym mniejszy stara się być.

• sztywne łapy i wyprężona postawa lub wolny chód na sztywnych łapach, to postawa która mówi że pies uważa się za najważniejszego i udowodni to wszystkim którzy mają wątpliwości. Asertywne psy rzadko jednak wdają się w walkę, taka postawa to zazwyczaj rytuał. Dopiero gdy pogróżka nie przyniesie efektu, może dojść do walki. Gdy dwa psy przyjmują taką postawę, a potem uznają że nie stanowią dla siebie zagrożenia, rozpoczynają rytualne powitanie (mruganie, unikanie kontaktu wzrokowego, ustawienie się bokiem, obwąchanie).
• ciało wysunięte do przodu, łapy zebrane razem, to sygnał który prowokuje atak. Pies spotkał drugiego psa o dominującej postawie i daje mu znać, że nie uznaje jego przywództwa. To jawne rzucenie wyzwania, jeśli przeciwnik je podejmie, dojdzie do walki.
• zjeżony włos to oznaka zbliżającej się agresji wynikającej z różnych powodów, dominacji lub strachu.
  - włos zjeżony tylko na karku i łopatkach - tak jeży się pies zaniepokojony rozwojem sytuacji,
  - włos zjeżony wzdłuż całej linii grzbietu (czasem również na ogonie) to sygnał nieuniknionego ataku.    Czasami wynika z lęku, ale i wtedy pies gotów jest użyć zębów w swojej obronie.
• obniżanie ciała i przypadanie do ziemi to jawny gest podporządkowania. Może wynikać z lęku i niepewności, jak również występować przy powitaniu, czemu towarzyszy lizanie powietrza czy trącanie pyskiem.
• przewrócenie się na grzbiet z unikaniem kontaktu wzrokowego - to najbardziej ekstremalna forma podporządkowania, wyraża lęk i informuje o uległosci. Tak akcentującego swą pozycję psa, nie powinien zaatakować żaden inny osobnik.
• pies siedzi z jedną łapą uniesioną - taka postawa jest oznaką strasu i braku pewności siebie. Często spotykana na kursach posłuszeństwa, gdy właściciel oddala sią, każąc psu zostać na miejscu.
• pies przewraca się na grzbiet pocierając łopatkami o ziemię - stan głębokiego zadowolenia, wystepuje zazwyczaj w trakcie lub po bardzo przyjemnym wydarzeniu.
• pies przypada do ziemi, przednie łapy wyprostowane i wyciągnięte do przodu, zad i ogon uniesione - klasyczny sygnał zapraszający do zabawy. Zazwyczaj następuje po nim ucieczka, mająca zachęcić towarzysza do pogoni. Jest to także znak, że wszystko co się po nim dzieje (również warczenie i obnażanie kłów) to tylko zabawa.
  
  

Informacje pochodzą z książki Corena Stanleya "Jak rozmawiać z psem?"