Metody hodowlane

Hodowla psów rasowych ma na celu (przynajmniej teoretycznie) ulepszanie rasy, tworzenie coraz zdrowszych i lepszych pod względem psychiki i budowy osobników. Aby to osiągnąć, hodowcy posługują się różnymi metodami doboru partnerów. Świadomie bądź nie, stosują różne metody hodowlane: krycie w pokrewieństwie, krzyżowanie wypierające i krzyżowanie towarowe. Pod względem pokrewieństwa osobników, metody te dzielą się na : inbred, linebred i out-cross (krzyżowanie).

Metody hodowlane doboru partnerów:

1. Krycie w pokrewieństwie.
Jest to łączenie ze sobą psów spokrewnionych. W zależności od stopnia pokrewieństwa, jest to inbred lub linebred. Hodowla taka zwiększa homozygotyczność następnego pokolenia, należy więc bardzo ostrożnie korzystać z tego zabiegu. Wiele cech recesywnych może się ujawnić w takim połączeniu. Hodowcy wykorzystują tę metodę do utrwalenia jakiejś korzystnej cechy. Metoda ma też wiele wad. Więcej informacji poniżej.

2. Krzyżowanie wypierające
Metoda stosowana najczęściej, polegająca na kryciu przeciętnej suki wybitnym, nie spokrewnionym psem. Z takiego połączenia w dalszej hodowli używane są najlepsze suki, o podniesionej wartości hodowlanej. Psy zazwyczaj wypadają z dalszej hodowli, ze względu na ojca-reproduktora, który kryje dość często.
W tej metodzie najlepsze rezultaty daje krycie zinbredowanym psem, który silnie przekaże swoje geny. Oczywiście należy uważać aby był zdrowym osobnikiem i nie przekazał potomstwu swoich chorób.

3. Krzyżowanie towarowe
To metoda w której kojarzy się psy nie spokrewnione ze sobą, ale pochodzące z inbredu. Efektem takiego połączenia często bywają psy wybitne, ale mają niestety bardzo niską wartość hodowlaną. W ich potomstwie następuje rozszczepienie cech z obu zinbredowanych linii, przez co ich użycie w hodowli nie ma wielkiego sensu.


Metody hodowlane po wzgl. pokrewieństwa:

1. Inbred
Łączenie osobników w bardzo bliskim pokrewieństwie, np. brata z siostrą, matkę z synem, 1/2 brat z 1/2 siostrą.
Ta metoda ma na celu poprawienie czy uzyskanie określonej cechy, poprzez zawężenie puli genowej osobników użytych do krycia. Mówiąc prościej, jeśli chcemy uzyskać lub wzmocnić jakąś cechę, to łączymy dwa blisko spokrewnione psy, które tę cechę mają. Uzyskany tak miot będzie bardzo wyrównany. Pies z takiego związku będzie miał zwiększoną homozygotyczność, co oznacza że on z kolei będzie silniej przekazywać swoje cechy swojemu potomstwu.

Istniej druga strona medalu. Ponieważ wiele genów odpowiedzialnych za choroby ma charakter recesywny, inbred zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia ich w formie homozygotycznej, a więc mogą pojawić się u potomstwa wady, których wcale się nie spodziewaliśmy.

Sporadyczny inbred w liniach nie wpływa tragicznie na ich żywotność, ale w przypadkach linii często inbredowanych, spotyka się zjawisko tzw. "depresji inbredowej". Może ona ujawnić się po kilku pokoleniach, zwiększeniem zapadalności na różne choroby (najczęściej nowotwory) i spadkiem długości życia. W naturze depresja inbredowa potrafi wyniszczyć całe populacje.

Skutki inbredu:

Inbred powinien być stosowany jedynie wtedy, gdy mamy pewność że łączone psy są zdrowe i wolne od obciążeń genetycznych, oraz są wybitnymi przedstawicielami rasy. Wymaga to od hodowcy dogłębnej znajomości zasad genetyki oraz linii hodowlanych które będą inbredowane.

2. Linebred
Łączenie psów mających wspólnych przodków, ale nie spokrewnionych bardzo blisko. Wspólny przodek występuje najczęściej w 3-4 pokoleniu (np. pradziadek).
Jest to inna droga do osiągnięcia podobnego celu jak w inbredzie (wzmocnienie pewnych cech). Łączy się tu psy spokrewnione, ale ich pula genowa jest znacznie większa. Na osiągnięcie celu trzeba czekać dłużej, ale droga jest znacznie bezpieczniejsza i mniejsze ryzyko związane z inbredem (choć nadal obecne). Potomstwo z takiego miotu będzie bardziej zróżnicowane fenotypowo niż w wyniku inbredu.

3. Out-cross (krzyżowanie)
Krzyżowanie psów, nie mających wspólnych przodków w pierwszych 4-5 pokoleniach.
Nie gwarantuje ono że potomstwo nie będzie miało obciążeń genetycznych, ale znacznie redukuje liczbę obciążonych szczeniąt. Mioty są bardziej zróżnicowane niż przy kryciu w pokrewieństwie i czasem trafiają się wybitne szczeniaki.

Wszystkie stosowane w hodowli metody powinny być częścią długofalowego programu hodowlanego i używane po dokładnym przemyśleniu i rozważeniu konsekwencji, zwłaszcza krycie w pokrewieństwie.