Rozród - kilka praktycznych informacji

 

Niniejszy artykuł  zawiera skrót z wykładu wygłoszonego przez dr Bugreeff na Światowym Kongresie RR w Irlandii w 2008 roku.

 

Dr Shura Bugreeff – lekarka weterynarii, specjalistka od rozrodu, hodowczyni rodezjanów, członek Instytutu Kontroli Chorób Genetycznych w Davis.

 

 

Badanie suki przed kryciem

6 miesięcy przed planowanym kryciem suki należy wykonać następujące badania:

 

1. Genetyczne: rtg bioder i łokci, badania oczu, serca, słuchu, tarczycy.

2. W kierunku  brucella canis. Bakteria przenoszona również drogą płciową, zakażona suka może stracić część lub cały miot. Brucella jest również przenoszona na człowieka.

3. Szczepienia i odrobaczenie. Szczenięta przejmują odporność od matki, więc jeśli u niej jest wysoka, szczeniaki będą lepiej chronione.

4. Kultury bakterii w pochwie. Zalecane zwłaszcza, gdy suka miała nieregularne cykle lub wcześniej poroniła. Robiąc bakteriogram w momencie, gdy nic się nie dzieje, mamy punkt odniesienia dla sytuacji, gdy pojawią się ewentualne problemy.

5. Fizyczne. Badanie palpacyjne pochwy ma na celu wykluczenie fizycznych przeszkód przy kryciu lub porodzie. Warto sprawdzić normalną temperaturę ciała suki, aby można było porównać z nią tę z okresu ciąży. Suki z niedowagą lub nadwagą częściej mają problemy w okresie ciąży oraz w trakcie porodu.


Badanie reproduktora przed kryciem

1. Genetyczne. Takie samo jak u suki.

2. W kierunku brucella canis. Tak samo jak u suki.

3. Kultury bakterii w spermie. Zalecane zwłaszcza, jeśli pies kryje często. Badanie zabezpieczy też właściciela przed zarzutem hodowcy, iż pies zaraził „czymś” sukę przy kryciu

4. Ilość i jakość nasienia. Jeśli pies nigdy nie krył, warto sprawdzić jego nasienie pod kątem ruchliwości i ilości żywych plemników. Czynniki, które mogą wpłynąć na jakość nasienia to strach, wysoka temperatura i substancje chemiczne w pożywieniu lub wodzie.

 

 

Aby poprawić lub utrzymać jakość nasienia należy:

· często pobierać nasienie między kryciami, minimum raz w miesiącu, pomoże to również zapobiegać powstaniu problemów z prostatą; ;

· uzupełniać dietę o witaminę E - 500 U/dzień;

· uzupełniać dietę o glukozaminę - 1,500 mg/dzień.

Najlepszy moment do krycia

 

Jeśli to pierwszy miot suki lub jest ona w zaawansowanym wieku, zaleca się:

· krycie na wiosnę, gdy cykle są bardziej regularne;

· zwiększenie ilość pożywienia na kilka dni przed kryciem;

· poproszenie właściciela reproduktora, aby to pies przyjechał do suki;

· zmianę diety przed kryciem (u suki na bardziej kwaśną, u samca na bardziej zasadową).

 

Zbliżającą się cieczkę da się rozpoznać zazwyczaj po zachowaniu suki. Poziom estrogenu i testosteronu jest wysoki. Gdy zaczyna się faza oestrus* spada poziom estrogenu, a zaczyna rosnąć progesteronu. Owulacja zaczyna się, gdy progesteron osiągnie poziom 5ng/ml. Przez następne 48 godzin komórki jajowe dojrzewają. W czasie krycia wprowadzone jest nasienie, dochodzi do zapłodnienia, a następnie podziałów komórkowych. Embriony pozostają w jajowodach przez 9-10 dni, po czym przemieszczają się do macicy, gdzie, pomiędzy 14 a 21 dniem po kryciu, ma miejsce implementacja (zagnieżdżenie się) zarodków. Dopiero wtedy embriony zaczynają rosnąć. Progesteron pozostaje na wysokim poziomie do czasu porodu. Gdy szczeniaki są dostatecznie rozwinięte, czyli „gotowe”, organizm suki uwalniania kortyzol, hormon, który powoduje spadek temperatury ciała suki. Jeśli wszystko przebiega dobrze i bez zakłóceń, poród powinien rozpocząć się 12-24 godziny od momentu spadku temperatury.

 

Progesteron jest najważniejszy

 

O sukcesie w rozrodzie mówimy, gdy hodowca umie zaplanować krycie w odpowiednim czasie, co związane jest ze znajomością poziomu progesteronu, „mówiącego”, kiedy rozpoczęła się owulacja u suki. Dzięki temu wiadomo precyzyjnie, kiedy kryć i, co ważniejsze, kiedy inseminować. Długość ciąży mierzy się od momentu owulacji, wiadomo więc, kiedy powinien zacząć się poród i kiedy szczenięta zbyt długo pozostają w macicy.

 

· Ciąża trwa 63 dni od owulacji ;

· Szczenięta mogą bezpiecznie przyjść na świat po 59 dniu od owulacji ;

· Jeśli suka nie rozpoczęła porodu po 64 dniu od owulacji, należy zasięgnąć porady weterynarza

 

Standardową metodą mierzenia poziomu progesteronu jest laboratoryjne badanie krwi. Przy kryciu naturalnym można też użyć domowego zestawu ELISA, który jednak na potrzeby inseminacji jest zbyt mało dokładny.


Potwierdzenie ciąży

 

Najpopularniejsze metody potwierdzenia ciąży

 

· USG po 27 dniu z łatwością wykaże ciążę, umożliwi także policzenie embrionów (dokładność zależy od jakości sprzętu, umiejętności lekarza, stanu owłosienia brzuszka suki i ułożenia płodów );

· Test na obecność relaksyny, wykonany 30 dni po owulacji ;

· RTG po 47 dniu ciąży, umożliwia z 80% dokładnością policzenie płodów, a także stwierdzenie, czy wszystkie są żywe (brak mineralizacji szkieletu może świadczyć o rozkładzie płodu).

 

Żywienie ciężarnej suki

 

Zmianę diety należy rozpocząć się na 2 tygodnie przed kryciem. Pokarm powinien zawierać przynajmniej 28% białka i 18% tłuszczu (Omega 3 i 6). 5 tygodni po kryciu, ilość pożywienia powinna wzrosnąć o 50%. Stopniowo zwiększa się dawkę jedzenia tak, aby pod koniec 5 tygodnia dzienna dawka pokarmu stanowiła 150% tej przed ciążą. W ciągu ostatnich 3 tygodni ciąży płody zwiększają swoją masę o 1200% i dlatego suka musi zwiększyć zapasy energii na czas laktacji.


















Ryc.1 Karmienie ciężarnej i szczennej suki

Ciąża

 

Ciąża trwa 63 dni od owulacji. Bezpieczny poród może nastąpić już po 59 dniu, gdy płuca szczeniąt są już całkowicie rozwinięte i zdolne do samodzielnego oddychania. W całym okresie ciąży poziom progesteronu musi być wyższy niż 2 ng/ml, w przeciwnym razie dojdzie do samoczynnej, spontanicznej aborcji. Tak więc, jeśli poziom progesteronu spadnie poniżej 5ng/ml, zaleca się jego suplementację.
Akcja porodowa rozpoczyna się, gdy poziom progesteronu spadnie poniżej 2. Im mniejsza liczba szczeniąt, tym dłużej trwa ciąża. Gdy szczeniaki są „gotowe do wyjścia na świat”, organizm suki uwalnia kortyzol, który powoduje spadek progesteronu, a ten z kolei powoduje spadek temperatury ciała o ok. 1 stopień (30% suk nie wykazuje spadku temperatury). Poród rozpoczyna się po 12-24 godzinach.

 

Poród

 

Etap 1 – przygotowawczy. Może trwać 6-12 godzin, u suk które rodzą po raz pierwszy - nawet do 24 godzin. Szczenięta obracają się, przygotowując do wyjścia, rozpoczynają się skurcze macicy, suka odczuwa niepokój, bóle, zaczyna dyszeć, drapać podłogę, kopać w legowisku.

Etap 2 – wypieranie płodów. Rozpoczyna się wyparciem czopa śluzowego, a następnie płodów. Szczeniaki wychodzą na zmianę, kolejno z obu rogów macicy, w odstępach co 10-30 minut, lub dłuższych, nawet godzinnych.

 

Cesarskie cięcie jest nieuniknione, gdy:

 

-  temperatura ciała suki spadła, a poród się nie rozpoczął w ciągu 24 godzin;

- po godzinie od wystąpienia silnych skurczy nie pojawił się płód;

- odstęp pomiędzy szczeniakami jest większy niż 3 godziny;

- przed porodem pojawił się czarny, zielony lub czerwony wypływ z pochwy, mówiący o odklejeniu się łożyska;

- jest tylko jeden szczeniak;

- od owulacji upłynęło już 64 dni

Oksytocyna

 

Za dopływ tlenu do płodów odpowiedzialne są: praca ich serc oraz krążenie maciczne. Oksytocyna powoduje skurcze macicy i pomaga w produkcji mleka. Niewłaściwie podana ciężarnej suce może spowodować odcięcie dopływu tlenu do płodów i ich skurcze. Może też być powodem odklejania się łożysk od macicy i zatrzymania krążenia w pępowinach. Badania wykazały, że wysokie i powtarzane dawki oksytocyny mogą spowodować hiperstymulację macicy i zagrożenie dla płodów. Nie ma jednak żadnych opublikowanych badań, które dokładnie oceniłyby właściwą dawkę oksytocyny, bezpieczną dla suki, lub częstotliwość jej podawania.

 

Pozostałe

 

Pępowina powinna odpaść w ciągu 3 dni. Po tym terminie należy rozważyć jak najszybsze podanie szczeniakowi antybiotyku.

 

Bardzo ważna jest temperatura, w której przebywają szczeniaki. Przez pierwsze 2 tygodnie ich życia powinna być utrzymana na poziomie 20-22 stopni. Przy niższej temperaturze szczenięta mogą odmawiać jedzenia.

 

Główną przyczyną utraty szczeniąt jest zbyt długa akcja porodowa. Długie odstępy między szczeniakami oraz skurcze bez wypierania płodów mogą wskazywać na atonię macicy. Nie należy się bać cesarskiego cięcia, które, w takim przypadku, może uratować szczeniaki.

 

 


*proestrus – okres przedrujowy, oestrus – okres rui, metoestrus - okres zanikania rui, anoestrus – okres spoczynku płcioweg


Artykuł opublikowany w 5 numerze (2009 r) Biuletynu Klubu Rasy Rhodesian Ridgeback w Polsce.